Czy należy zmienić kalendarz?
Nazwy tych gwiazdozbiorów przetrwały do dziś dnia i są znane wśród szerszego ogółu: są to Baran, Byk, Bliźnięta, Rak, Lew, Panna, Waga, Niedźwiadek, Strzelec, Koziorożec, Wodnik i Ryby. Znaki, którymi je oznaczano w starożytności przetrwały również do dziś dnia i chętnie ich używamy nie tylko w podręcznikach astronomicznych, lecz i przy różnych innych okazjach.
Gdybyśmy widzieli gwiazdy w dzień, sprawa wyznaczenia długości roku byłaby bardzo prosta. Wystarczyło by w tym celu zanotować moment, w którym Słońce znajduje się koło jakiejś gwiazdy, i przeczekać aż słońce okrąży całą ekliptykę i wróci w to samo miejsce. Między tymi dwoma momentami upłynie dokładnie rok.
To, że w dzień nie widzimy gwiazd, stanowi pewną trudność praktyczną wyznaczania roku. Dlatego też za czasów starożytnej Grecji i Rzymu nie mano dokładnie długości roku. Przyjmowano wtedy jako długość roku liczbę 385, mniejszą od rzeczywistej wartości roku o % doby. Po upływie każdego stulecia czas kalendarzowy wyprzedzał prawdziwy o 25 dni. Następował taki stan rzeczy, który opisywałem na początku niniejszego artykułu, przy którym nikt właściwie nie wiedział co 1 kiedy należy robić. Wtedy „naprawiano“ kalendarz przez doraźne dodanie kilku, lub kilkunastu Hni
Tak było w starożytnym Egipcie, Grecji i Rzymie. Jak już wspomniałem, w III wieku przed Chr. różnica pomiędzy czasem kalendarzowym a prawdziwym sięgała aż 80 dni! Działo się to za czasów Juliusza Cezara, kiedy to sprawy kalendarzowe musiały być straszliwie pogmatwane, oczywiście wskutek niedbałości ówczesnych astronomów. Plotki podają, że astronomowie rozmyślnie dopuścili do takiego nieładu w rachubie czasu, było to bowiem z pewnych względów potrzebne ówczesnym politykom i finansistom.
Tak czy inaczej, stan rzeczy był opłakany. Voltaire stwierdził, że wówczas… „wodzowie rzymscy zawsze zwyciężali, lecz nigdy nie wiedzieli, w którym to dniu odnosili swoje zwycięstwa“ Możemy się domyślać, że również dłużnicy nie wiedzieli, w którym to dniu mieli spłacać swoje długi, państwo — w którym dniu ściągać podatki lub wypłacać pobory itd.
Kres tej anarchii kalendarzowej położył Juliusz Cezar, wprowadzając pierwszy stały kalendarz, znany w historii pod nazwą kalendarza Juliańskiego. W kalendarzu juliańskim każdy rok po-dzielny przez 4 miał 366 dni, reszta — po 365 dni W ten sposób długość roku kalendarzowego wynosiła 365,25 dni, różniła się więc od roku prawdziwego o 365,25 — 365,242198 *) = 0.007802 doby. Po upływie kilkunastu wieków różnica ta osiągnęła 10 dni i wtedy nastąpiła nowa reforma kalendarza; wprowadzono tzw. kalendarz Gregoriański (w 1582 roku), którym posługują się dziś prawie wszystkie narody cywilizowane.
Oto zasady tego kalendarza:
1) Lata podzielne przez 4 są przestępne. Jest to równoznaczne z dodaniem do roku zwykłego (365 dni) ćwierci doby. Czyni więc rok równy 365,25 dni.
2) Lata podzielne przez 100 są latami zwykłymi. Jest to równoznaczne z odjęciem 0,01 doby w ciągu roku. Mamy więc rok równy 365,24 dni.
3) Lata podzielne przez 400 są latami przestępnymi. Jest to równoznaczne z dodaniem 1/400=0,0025 do roku, co czyni go równym 365,2425 dnia. Ta liczba jest więc długością roku kalendarzowego Gregoriańskiego. Różni się od długości prawdziwe) o 0,000302 doby.
Znaczy to, że po upływie 3000 lat od chwili wprowadzenia reformy Gregoriańskiej rozbieżność między datą kalendarzową a datą „naturalną“ osiągnie wartość 1 dnia. Wtedy trzeba będzie znowu nasz kalendarz reformować. Nastąpi to więc gdzieś w 4500 roku; widzimy, że sprawa ta nie jest bynajmniej pilna…
O ile mi wiadomo, państwa bałkańskie nie przyjęły kalendarza Gregoriańskiego, lecz w pewnej chwili wprowadziły swój nowy kalendarz, tzw. Nowy Kalendarz Wschodni. Na to jednak, by się przekonać naocznie, czy te państwa mają kalendarz Gregoriański, czy też swój nowy kalendarz, trzeba poczekać aż do 2.800 roku… Wtedy dopiero wyjdzie to na jaw.
Aby to zrozumieć przyjrzyjmy się regułom Nowego Kalendarza Wschodniego:
1) Rok zwykły ma 365 dni.
2) Lata podzielne przez 4 mają 366 dni.
3) Lata podzielne przez 100 są zwykłymi (mają 365 dni).
4) Lata, które przy dzieleniu przez 900 dają resztę 200 lub 600 są przestępnymi, czyli mają 366 dni.
Obliczmy z tego długość roku kalendarzowego tego nowego kalendarza: pierwsze trzy reguły są identyczne z regułami kalendarza Gregoriańskiego i, jak przekonaliśmy się przed chwilą, czynią rok równy 365,24 dobom.
Ostatnia reguła każe dodać w ciągu 900 lat dwa dni. To znaczy, że w ciągu roku dodaje sie 2/900 = 0,00222… dni. Znaczy to, że rok kalendarzowy w Nowym Kalendarzu Wschodnim wynosi 365,24222… dni i różni się od roku prawdziwego o 0,000024. Nowy kalendarz jest więc dziesięć razy dokładniejszy niż kalendarz Gregoriański.
Owe „kabalistyczne“ liczby (reszta 200 lub 600) mają na celu jak najbardziej upodobnić Nowy Kalendarz Wschodni do kalendarza Gregoriańskiego lak się zaraz przekonamy tego wystarcza aż na lat 1000.